Lebel, Mannlicher – Berthier

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Στη Γαλλία το 1883 η επιτροπή πυροβολικού (Comite d’ Artillerie) σύστησε μια υποεπιτροπή (commission) για την επιλογή του νέου επαναληπτικού τυφεκίου για τον Γαλλικό στρατό υπό τον στρατηγό Tramond και μέλη τους συνταγματάρχες Basile Gras, Nicolas Lebel (1838 – 1891), Caston, De Tristan και Bonnet,  τον λοχαγό Desaleux  και τον χημικό μηχανικό και γενικό επιθεωρητή του πυριτιδοποιείου Paul Vieille. Ο τελευταίος, το 1884 ανακάλυψε την άκαπνη πυρίτιδα που για λόγους απορρήτου είχε ονομασθεί «πυρίτις BF» (Poudre BF.)

Το 1886 ο υπουργός στρατιωτικών στρατηγός George Boulangel  έθεσε  στην υποεπιτροπή Tramond τρίμηνη προθεσμία για την οριστική επιλογή του νέου γαλλικού τυφεκίου μικρού διαμετρήματος άκαπνης πυρίτιδος. Λόγω του ελάχιστου χρόνου που διέθετε η υποεπιτροπή προτίμησε να κινηθεί εξετάζοντας τα ήδη υπάρχοντα τυφέκια. Έτσι επέλεξε το γαλλικό Kropatschek  υποδ. 1884 διαμ. 11 χιλ. Gras. Mείωσε το διαμέτρημά του ( necked down) από 11 σε 8 χιλ. διατηρώντας τον ίδιο κάλυκα αφού πρώτα μείωσε το μήκος του από 59 σε 50 χιλ.

Τον Μάϊο 1886 παρουσιάστηκε από το κρατικό οπλουργείο του Chatellerault  το νέο τυφέκιο υπόδ. 1886 διαμ. 8 χιλ., το πρώτο στον κόσμο τυφέκιο μικρού διαμετρήματος που έβαλε φυσίγγιο άκαπνης πυρίτιδας.

Το τυφέκιο έγινε επίσημα παραδεκτό από τον Γαλλικό στρατό στις 22-4-1887 και παρήχθη μαζικά από τα 3 κρατικά εργοστάσια όπλων της Γαλλίας με αποτέλεσμα να παραχθούν συνολικά 3,5-4.000.000 όπλα. Το τυφέκιο αυτό για ανεξήγητους λόγους ονομάσθηκε Lebel και όχι Tramond όπως συνηθιζόταν από το όνομα του προέδρου της υποεπιτροπής.  Στις 6/6/1893 έγιναν δεκτές ορισμένες τροποποιήσεις:

1. προσθήκη οπής στην κεφαλή του κινητού ουραίου για διαφυγή αερίων σε περίπτωση διαρρήξεως του κάλυκα ή του καψυλίου.
2. ενίσχυση της ουραιοδόχου.
3. αλλαγή της βάσεως του κλισιοσκοπίου και
4. προσθήκη τόρμου με άγκιστρο στο άνω ψέλλιο.

Το τυφέκιο αυτό ονομάσθηκε υπόδ. 1886 Μ93 (fusil d’ Infanterie Mle 1886 Modifie 1893). Η τροποποίηση αυτή βαθμιαία έγινε σε όλα τα τυφέκια υποδ. 1886, αλλά η βράχυνση του όπλου έγινε μετά 50 χρόνια από την παρασκευή του, δηλ. το 1935, η δε 3σφαιρη αραβίδα που προέκυψε ονομάσθηκε τυφέκιο υποδ. 1886 Μ93 R35 ή υπόδ. 1886 MR35.

Αμέσως μετά την παραδοχή από τον Γαλλικό Στρατό του τυφεκίου Lebel  το 1887           παρέστη ανάγκη κατασκευής της αραβίδας για το Ιππικό, το Πυροβολικό και την Χωροφυλακή.  Η βράχυνση όμως του  Lebel  θα συνεπάγονταν και  μείωση της χωρητικότητάς του σε φυσίγγια, ενώ το σύστημα του κυλινδρικού γεμιστήρα (σύστημα Kropatschek)  θεωρήθηκε απαρχαιωμένο μετά την εισαγωγή στον Γερμανικό Στρατό το 1888 του τυφεκίου  Kommissionsgewehr (Gewehr 88) και στον Αυστροουγγρικό Στρατό του τυφεκίου  Mannlicher υπόδ. 1888.

Και τα δύο παραπάνω τυφέκια έφεραν κάθετο γεμιστήρα κάτω από την ουραιοδοχή (σύστημα Mannlicher) γι’ αυτό δεν έγινε δεκτή η άποψη της βράχυνσης του Lebel.  Ο Andre Berthier, υπάλληλος των Αλγερινών Σιδηροδρόμων, ασχολούμενος και με την σχεδίαση όπλων, πρότεινε στην Επιτροπή Πυροβολικού (Comite d’ Artillerie) μια 3σφαιρη επαναληπτική αραβίδα με απορριπτόμενο γεμιστήρα συστήματος  Mannlicher  που έγινε παραδεκτή στις 14/3/1890 ως αραβίδα ιππικού υπόδ. 1890 διαμ. 8 χιλ. (carabine de Cevalerie Mle 1890) και στις 30/8/1892 το ίδιο σχεδόν όπλο με ελάχιστες αλλαγές  και τόρμο για ξιφολόγχη έγινε παραδεκτό ως βραχύκανο πυροβολικού υποδ. 1892, διαμ. 8 χιλ. (mousqueton d’ Artillerie Mle 1892).

Η υπεροχή του επαναληπτικού μηχανισμού της αραβίδας Mannlicher-Berthier    έναντι εκείνου του Lebel  έθεσε επιτακτικότερα το θέμα της επιμηκύνσεως της αραβίδας και μετατροπής της σε τυφέκιο πεζικού. Η απόφαση ελήφθη και το 1902 έγινε το 3σφαιρο επαναληπτικό τυφέκιο υπόδ. 1902 γνωστό ως τυφέκιο των Ινδοκινέζων Ακροβολιστών  (fusil de Tirailleur Indochinois) ενώ το 1907 το 3σφαιρο επαναληπτικό τυφέκιο υποδ. 1907, γνωστό ως «Αποικιακό Τυφέκιο» (fusil Colonial  ή fusil de Tirailleur Senegalais)  που είχε το ίδιο μήκος, την ίδια κάννη και την ίδια ξιφολόγχη με το τυφέκιο Lebel. Το τυφέκιο υποδ. 1907, το 1915 υπέστη μικρή τροποποίηση στο κινητό ουραίο και στο κλισιοσκόπιο για να απλοποιηθεί η κατασκευή του και ονομάστηκε τυφέκιο υπόδ. 07/15. Το νέο τυφέκιο Mannlicher – Berthier  υπόδ. 07/15 λόγω της ανεπάρκειας του τυφεκίου Lebel κατασκευάσθηκε μαζικά και δόθηκε στις γαλλικές μονάδες. Όλα τα παραπάνω τυφέκια και αραβίδες που έβαλαν το φυσίγγιο Lebel των 8 χιλ. (8 X 50 R) κυρίως το τυφέκιο υπόδ. 07/15 κατασκευάσθηκαν σε μεγάλους αριθμούς κατά τον Α΄ Π.Π., ακόμη και από την αμερικανική εταιρεία Remington Arms Co.

Το 1916 νέα τροποποίηση του τυφεκίου υποδ. 07/15 αύξησε την χωρητικότητα του γεμιστήρα από 3 σε 5 φυσίγγια και ονομάσθηκε τυφέκιο υποδ. 1916 (fusil Mle 1916) χρησιμοποιήθηκε δε, όπως και το προηγούμενο, από μονάδες β’ γραμμής κατά τον Β’ Π.Π. σε μεγάλους αριθμούς.

Το τυφέκιο Lebel  πρωτοήλθε στην Ελλάδα με την απόβαση των Γάλλων τον Οκτώβριο 1915 στην Θεσσαλονίκη, μετά την αποτυχημένη απόβαση στα Δαρδανέλλια.

Σε ελληνικά χέρια το Lebel  χορηγήθηκε το φθινόπωρο του 1916 με τον σχηματισμό της κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης και την συγκρότηση του Στρατού Εθνικής Αμύνης. Οι δυνάμεις αυτές εφοδιάστηκαν αποκλειστικά με γαλλικό οπλισμό. Το Σώμα Στρατού Εθνικής Άμυνας εφοδιάστηκε και με τα τρία τυφέκια, ήτοι Lebel, τυφέκιο Mannlicher – Berthier   υπόδ. 07/15 και αραβίδα Berthier  υπόδ. 1892. Επειδή και τα τρία έβαλαν το φυσίγγιο Lebel των 8 χιλ. συναντώνται με το κοινό όνομα Lebel  στην βιβλιογραφία και σε στρατιωτικά έγγραφα, παρ’ ότι ήταν εντελώς διαφορετικά όπλα.

Παράλληλα με το τυφέκιο Lebel  εισήχθη και η οπλοβομβίδα Viven-Bessiere (VB ) η οποία βαλλόταν με την προσαρμογή ειδικής χοάνης (tromblon) στο στόμιο της κάννης του όπλου.

Με βάση τα γαλλικά αρχεία, σ’ όλη τη διάρκεια του Α’ Π.Π.  οι Γάλλοι χορήγησαν στην Ελλάδα 64.000 τυφέκια Lebel   υπόδ. 1886/93, Mannlicher – Berthier  υπόδ. 07/15, αραβίδες Mannlicher – Berthier   υπόδ. 1892 και 29.240.000 φυσίγγια Lebel   8 χιλ. υπόδ. 1886 D.

Στην Εκστρατεία της Ουκρανίας οι ελληνικές μονάδες ως κύριο τυφέκιο είχαν το MS  εκτός από μικρό αριθμό Lebel  που χρησιμοποιήθηκαν ως βομβιδοβόλα. Στην Εκστρατεία της Μικράς Ασίας το τυφέκιο Lebel  χρησιμοποιήθηκε για συμπλήρωση των κενών. Τα τυφέκια Lebel  διατέθηκαν ως βομβιδοβόλα και χορηγήθηκαν 40 Lebel VB ανά λόχο πεζικού και 1080 ανά Μεραρχία.

Το 1921 η VII  Μεραρχία ήταν πλήρως οπλισμένη με τυφέκια Lebel.  Κατά την διάρκεια του 1921 αγοράσθηκαν από την Γαλλία άλλα 20.000 τυφέκια Lebel  γιά την συμπλήρωση απωλειών και 40.000.000 φυσίγγια Lebel  υπόδ. 1886 D.

Από την Μικρασιατική Καταστροφή διασώθηκαν 27.000 τυφέκια Berthier, 15.000 αραβίδες Berthier και 16.000 τυφέκια Lebel   (βομβιδοβόλα), συνολικά 58.000 τυφέκια διαμ. 8 χιλ. Lebel. Από αυτά τα όπλα, 25.000 διατέθηκαν στην Στρατιά του Έβρου το 1922.

To 1932 έγινε μετατροπή 3000 τυφεκίων Berthier  σε αραβίδες με βράχυνση της κάννης και ονομάστηκαν αραβίδες «τύπου Β’ και τύπου Γ’» επειδή διέφεραν τόσο από την γνήσια αραβίδα που είχε χαρακτηρισθεί ως «τύπου Α’» όσο και μεταξύ τους.

Το 1935 στις αποθήκες του Στρατού υπήρχαν 65.000.000 φυσίγγια Lebel   8 χιλ. προμήθειας των ετών 1925 και 1926 για όλα τα όπλα (τυφέκια και αυτόματα). Η διάμετρος της βολίδας αυτών των φυσιγγίων ήταν κανονική αλλά προκαλείτο εκτροπή της κατά την βολή λόγω ανεπαρκούς  σφηνώματος στην κάννη. Αυτό οφείλονταν στο ότι κατά την παραγγελία του 1925/26 δεν είχε ληφθεί υπ’ όψιν η φθορά των καννών τόσο των τυφεκίων όσο και των πολυβόλων. Κατά τα έτη 1936-40 παρελήφθησαν από την Ε.Ε.Π.Κ. 21.735.000 φυσίγγια Lebel  8 χιλ. Έγινε προσπάθεια για προμήθεια φυσιγγίων από την Τουρκία η οποία διέθετε 5.000.000 φυσίγγια λάφυρα της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Τα πυρομαχικά αγοράσθηκαν τον Ιανουάριο 1941. Από αυτά, 700.000 κρίθηκαν κατάλληλα για τυφέκια και 3.000.000 για αυτόματα όπλα.

Το τυφέκιο  Lebel  χρησιμοποιήθηκε ελάχιστα στην Μάχη της Κρήτης και στην Αντίσταση. Μετά την απελευθέρωση αποσύρθηκε τελείως.